De top 15 meest waardevolle vaste planten en siergrassen in de herfst- en wintermaanden.
Om te beginnen... Welkom alle nieuwe leden! Wat fantastisch om te zien dat steeds meer mensen, zowel uit binnen- als buitenland, zich bij de community aansluiten, allemaal met hetzelfde doel: deze wereld zo mooi en groen mogelijk maken. Ik kijk heel erg uit naar het nieuwe jaar waarin ik met jullie mijn plantenkennis en ontwerpkennis kan delen. En met het vooruitzicht op mijn nieuwe kwekerij waarin ik planten ga kweken voor mijn projecten, gaat er op dit gebied heel veel gebeuren.
Ik denk dat de tuin de komende jaren een steeds belangrijkere rol zal gaan spelen in ons leven. Met alle doem scenario's die zich vandaag de dag voordoen over de ellende die elk moment kan losbarsten tot een onomkeerbare situatie, is de tuin juist de plek waar het leven simplistisch, kleinschalig en vooral heel erg vredig is. Mens en dier leven hier in het moment en komen hier samen op zoek naar rust en een schuilplaats. De aanblik van dieren en insecten die zoeken naar eten, nestjes bouwen en nieuwe generaties grootbrengen, laat een spiegel zien hoe de wereld daadwerkelijk in elkaar zit. Het is allemaal zo ingewikkeld niet. Het leven gaat rustig met de seizoenen mee... net zoals de cyclus van de planten. De herfst- en wintermaanden symboliseren de hectiek van de voorbereiding op het nieuwe jaar, gevolgd door een periode van rust. Vroeger werden deze seizoenen in de tuinwereld compleet genegeerd, maar gelukkig zien we er steeds meer schoonheid in. En dit komt ons alle zeer ten goede.
Met de dankbaarheid die ik voel voor het feit dat wij leven met seizoenen, draag ik deze blog op aan de herfst- en wintermaanden. Deze maanden werden vroeger niet gezien als interessant, maar zijn dankzij een verfrissende denkwijze van een aantal pioniers in ons vak omgetoverd tot méér dan interessant.
Het gaat hierbij vooral om de maanden november, december, januari en februari, die de vier seizoenentuin zo bijzonder maken. De gele, oranje, bruine en natuurlijk ook de groene tinten van de beplanting, het lage en warme zonlicht, de lange schaduwen, de ochtenddauw, de vorst, de sneeuw en ook de wind zorgen samen voor veel dynamiek en dus contrast in de tuin. De tuin komt elke dag op een nieuwe manier tot leven en in deze verandering schuilt een waardevolle emotie. Met die reden begin ik mijn beplantingsplannen júist vanuit het winterbeeld op te bouwen.
In deze blog behandel ik een aantal siergrassen en vaste planten die de meest magische plaatjes opleveren in de herfst- en wintermaanden. Ik twijfelde over de opzet van de lijst. Zou ik het categoriseren in vaste planten en siergrassen of zou ik het dit keer anders aanpakken. Om het voor jullie makkelijker te maken om combinaties te maken, heb ik de planten onderverdeeld in drie verschillende groepen: lichtvangers (ja, ik weet het, officieel geen benaming in de plantenwereld, maar bij deze de introductie!), wintersilhouetten en wintergroen & bladverkleuring. Ik hoop dat ik jullie weer mag inspireren om lekker aan de slag te gaan!
Ik wens iedereen een prachtig, gezond en vredig 2025.
lichtvangers
Met lichtvangers bedoel ik planten die ongelofelijk mooi tot hun recht komen door de lage stand van de zon. Ze vallen extra op doordat ze letterlijk licht geven in de border.
NR 1 PENNISETUM 'RED HEAD'
Pennisetum, het siergras dat oorspronkelijk uit Japan en China komt en die wij ook wel lampenpoetsersgras noemen. Tevens een zeer populaire grassoort in België, die, wanneer je door de woonwijken rijdt, je in grote groepen ziet in de voortuin, gecombineerd met beukenhagen. Zelf pas ik ze liever toe in kleine groepjes van drie of gewoon solitair. Zeker deze soort, omdat ze zulke karakteristieke, diep purperen, rozerode aren heeft, die in de herfst steeds intensiever van kleur worden en een prachtig, visuele impact hebben in de tuin. Ze kan wel een hoogte bereiken van 100 cm en bijna dezelfde breedte krijgen. Met deze omvang, gecombineerd met het licht, zorgt ze voor een indrukwekkend effect in tuin.
Ik dacht altijd dat dit meer een oeverplant was die van natte voeten houdt. Waarschijnlijk omdat de aren op die van rietsigaren lijken, maar niks is minder waar. Ze houdt juist van droogte en zon. Een goed doorlatende bodem is dus een vereiste. Wanneer ze in de winter te lang onder water staat, kan ze al snel verdwijnen.
NR 2 MISCANTHUS 'YAKUSHIMA DWARF'
Er zijn een aantal mensen in de tuinwereld die ik zo ontzettend graag ontmoet zou hebben. Henk Gerritssen, omdat hij een van de pioniers is geweest in de tuinwereld waarover ik in mijn introductie vertelde, en Ernst Pagels, een Duitse kweker die een aantal soorten vaste planten en siergrassen heeft geïntroduceerd die nu onmisbaar zijn in de tuin. Zo ook de Miscanthus, ook wel prachtriet of olifantsgras genoemd. Vroeger kende ze alleen de niet-bloeiende Misanthus x giganteus in de tuinwereld, maar tegenwoordig zijn er vele bijzonder bloeiende soorten met verschillende kleuren pluimen. Ze groeien allemaal uit met een flinke pol, sommige kunnen zelfs meer dan een meter breed worden. En alhoewel je zou denken dat dit alleen mooi is in een grote tuin, past het ook heel goed erg in een kleine tuin.
De Miscanthus is op haar allermooist in de herfst, waar ze op zonnige dagen kan schitteren in de zon. De aren vangen zó veel licht dat je haar al kan spotten van een kilometer afstand. Door haar lichtgevende pluimen wordt alles rond haar mooier, zoals hieronder goed te zien is met de bollen van de uitgebloeide Cephalaria en het gele loof van Panicum 'Northwind'.
Funfact: Miscanthus wordt niet alleen toegepast in de tuin, maar wordt ook steeds meer gezien als milieuvriendelijk supergewas. Ze levert producten zoals brandstof, kleding, biobeton en bioplastic.
NR 3 SCHIZACHYRIUM 'HA HA TONKA'
Langzaam maar zeker maak ik steeds meer gebruik van deze soort en ik denk ook zeker dat er nog veel te ontdekken valt.
Een zeer interessante grassoort die, hoe simpel ze er ook uitziet, altijd van gedaante verwisseld. Op de foto hieronder is ze van dichtbij gefotografeerd met prachtige bruine en rode tinten, terwijl ze van een andere kant met andere belichting meer grijzig blauw lijkt te zijn,
terwijl dit de kleur is die je in de zomer ziet en niet meer in de herfstmaanden.
Het meest bijzondere van deze Schizachyrium zijn de vele haartjes op haar blad, die zo mooi schitteren in het zonlicht en daardoor extra opvallen in maand 11, 12, 1 en 2. Toppertje!
Deze is cultivar is ontdekt door Cassian Schmidt.
NR 4 VERNONIA 'ELEPHANT'
Niet alleen siergrassen zijn waardevolle lichtvangers in de winter, er zijn ook vaste planten met deze kwaliteit zoals bijvoorbeeld de Vernonia. Nadat de paarse bloemen in het najaar zijn uitgebloeid, transformeren ze naar fluffy, beige pluimpjes, die met honderden tegelijkertijd voor een flinke omvang zorgen en ontzettend veel licht vangen. Ik denk dat ik deze plant mooier vind in de wintermaanden, dan in de zomer. Terwijl ze uiteraard ook prachtig is wanneer ze in bloei staat.
Ik moet heel eerlijk bekennen dat ik nog redelijk beperkt ben in mijn soortenkennis van de Vernonia. Wanneer je naar de website van de Hessenhof gaat, zijn er vele soorten te vinden in verschillende maten en kleuren. Dit is een soort die op mijn lijst staat om eens wat dieper op in te duiken. Heel erg benieuwd wat er allemaal te ontdekken valt. Mocht jij soorten kennen waarvan ik het bestaan moet weten, laat dan een comment achter!
wintersilhouetten
Met wintersilhouetten bedoel ik vaste planten die na de bloei prachtige zaaddozen overhouden en dus zorgen voor structuur in de border in de herfst- en wintermaanden.
NR 5 ALLIUM
De zeer bekende en geliefde sierui komt in verschillende vormen voor: zowel als bolgewas als vaste plant. Ik gebruik beide vormen in de tuin. Als vaste plant is de plant polvormig en neemt ze ietsje meer ruimte in beslag. Het loof is over het algemeen mooi groen in tegenstelling tot dat van de bloembollen, waar het loof al snel geel wordt. Je past ze daarom ook toe op verschillende manieren. De vaste vorm kan ik mooie groepjes, soms gecombineerd met nog een ander soort plant. De bollen kun je beter verdelen over de border en inplanten tussen de verschillende planten, waardoor je het loof minder goed ziet. Wat ze beide gemeen hebben is dat ze uitgebloeid ook heel mooi zijn. Daarom knip ik sieruien nooit af en laat ik ze het hele jaar door staan, tot in het voorjaar. In de herfst verzamel ik wel de zaden, zodat ik deze ergens anders kan uitstrooien of kan gebruiken voor nieuwe kweek.
NR 6 ACONITUM 'ARENDSII'
Oef, deze plant. Wellicht dat ze 'minder populair' is omdat eigenlijk alle onderdelen van de plant licht giftig zijn, maar ik denk dat ze het meer dan waard is om ze in de tuin te zetten. Zolang je er geen soep van maakt, is er niks om je zorgen over te maken en kan je alleen maar genieten van alle pracht die deze plant te bieden heeft:
In het vroege voorjaar is ze een van de eerste die boven komt piepen en met haar donkergroene loof de borders opvult, wat opzich wel merkwaardig is omdat het ze pas in het najaar zal bloeien. Toch ben ik altijd blij met haar bladstructur die zo mooi combineert met andere planten zoals het lichtgroene blad van Heuchara villosa, het licht grijze blad van Santolina benthamiana, of met grasjes zoals Molinia 'Edith Dudzus'.
In het najaar floreert ze met haar dieppaarse bloemen waar hommels gek op zijn.
In de winter vormen de uitgebloeide bloemen sierlijke vaasjes met daarin de zaden.
NR 7 CEPHALARIA GIGANTEA
Net zoals de Monarda en de Echinaea, heeft de Cephalaria die inheems is in de Kaukasus en Turkijke, prachtige zwarte uitgebloeide bollen die sierlijk de wintermaanden doorkomen. Niet te vergeten het blad, dat diep ingesneden is en die een luchtige, elegante uitstraling geeft. Het is een forse plant die wat kan uitzaaien en de meeste mensen daarom misschien wat afschrikt. Maar ik zou me hierdoor niet laten weerhouden om haar toch eens in de tuin te zetten. Het is 12 maanden genieten met deze plant. Ook hommels zijn gek op deze plant.
NR 8 ACHILLEA MOONSHINE
on-mis-baar in de lente, zomer, herfst én de winter; de Achillea. Ze is in vele kleuren beschikbaar zoals wit, geel, roze, rood en oranje en niet altijd zijn ze zo langlevend (helaas). Desalniettemin verdiend ze toch een plekje in de tuin, want wanneer er één plant is die prachtig wintersilhouette krijgt in de wintermaanden, dan is het deze plant met haar platte schermenbloemen wel.
De mooiste zijn Achillea millefolium 'Moonshine' of de wat hogere Achillea filipendulina 'Parker’s Variety'. Beide hebben ze gele bloemen.
wintergroen & bladverkleuring
NR 9 HELLEBORUS ARGUTIFOLIUS
De wintertuin hoeft niet alleen maar bruine, gele en oranje tinten te hebben. Er is ook ruimte voor groen én bloei. Deze botanische Helleborus is met haar donkergroene, opvallende gezaagde bladeren en haar lichtgroene bloei daarom een sympatieke toevoeging in de border. Na een jaar groeit ze uit tot een half heestertje tot 80 cm hoog, die het hele jaar door voor structuur zorgt in je border. Met die reden past ze mooi bij het frisse groen van andere planten in de lente, de bloemkleur van andere planten in de zomer en de bladverkleuring van andere planten in de winter. Naast haar fraaie blad, bloeit ze maanden aan een stuk, waardoor ze goed te combineren is met vroegbloeiende bloembollen. Wat een pluspunten, kun je het bevatten?
Ik zou haar niet tussen andere hoge planten zetten en ook zeker niet in groepen planten. Hier en daar een Helleborus tussen wat Stipa's, Molinia's, Sporobolus en je feestje in compleet.
Helleborus argutifolius is inheems op Corsica en Sardinië, wat verklaart waarom de plant goed bestand is tegen droge omstandigheden en milde winters.
NR 10 EUPHORBIA X MARTINII
Veel gelijkenissen met de bovenstaande plant: een half heestertje dat groenblijvend is en daardoor voor structuur zorgt in je border. Ik heb deze al eerder in een top 10 favoriete planten gezet voor haar mooie bloei, maar ze hoort ook in deze top 15 thuis, waar het om de wintertuin gaat. Deze plant is ontstaan uit een kruising tussen Euphorbia amygdaloides en de robuuste Euphorbia characias subsp. wulfenii en combineert de beste eigenschappen van beide ouders.
De smalle, bladeren zijn turquoisegroen met een purperachtige tint in de toppen, vooral in de koelere maanden. Dit zorgt voor een extra interessant beeld in de winter.
NR 11 SANTOLINA BENTHAMIANA
Een minder bekende maar charmante plant binnen het geslacht Santolina, ofthewel heiligenkruid. Z3 wordt op dit moment zeer gewaardeerd in mijn border voor haar fijne, zilvergrijze loof dat zo mooi in contrast staat met de gele en oranje verkleuring van andere planten en het licht- en donkergroene blad van de wintergroene planten. Deze favoriete soort is nauw verwant aan de meer bekende Santolina chamaecyparissus en wordt vooral toegepast in mediterrane tuinen. Zelf vind ik haar ook heel goed passen in andere beplantingen. Het hoeft allemaal niet zo standaard toch?
De afgelopen twee winters is het hier ontzettend nat geweest, toch heeft deze Santolina daar geen problemen mee gehad. Terwijl haar mediterraanse afkomst toch wel doet denken dat dat een probleem zou geven... Zo zie je maar weer.
NR 12 HEUCHERA VILLOSA
De laatste wintergroene plant die niet mag ontbreken is toch wel de bosplant Heuchera villosa. Nu hebben we vier verschillende groene kleuren voor het winterbeeld :).
Er zijn ontzettend veel soorten te vinden van de Heuchera, maar deze soort met haar bescheiden uiterlijk is toch mijn favoriet.
Het is een sterke vaste plant afkomstig uit Noord-Amerika die vooral bekend staat om haar decoratieve, grote bladeren en sierlijke bloempluimen die oneindig lijken te bloeien... Zelfs nu nog. Ze doet het prima in de zon, maar nog beter in wat schaduwrijke tot halfbeschaduwde plekken.
NR 13 MOLINIA 'TRANSPARANT'
Op naar de laatste drie planten, die vooral kenmerkend zijn voor hun bladverkleuring. Als eerste is daar de Molinia 'Transparant'. Een zeer hoge en toch wel forse Molinia die de kwaliteit heeft om juist niet fors en hoog over te komen door jawel, haar transparante uiterlijk. Op de foto is goed te zien waarom haar bladverkleuring zo mooi is: de verkleuring heeft een mooi verloop van beneden naar boven. Beginnend van groen, naar geel en daarna oranje. Van deze plant heb je er maar drie nodig in je border met een afstand van het liefst een paar meter ertussen.
Helaas hebben krachtige winderige dagen van de afgelopen tijd ervoor gezorgd dat ze al plat is gaan liggen, maar desalniettemin hebben we een hele lange tijd van haar kunnen genieten!
NR 14 PANICUM 'NORTHWIND'
Geen kleurverloop voor deze rechtopgaande Panicum, maar juist een prachtig pallet aan verschillende tinten geel, oranje en bruin. En niet alleen de manier van verkleuren is een tegenstelling die het heeft met de Molinia, deze plant kan wel windkracht 10 aan en blijft alsnog overeind staan in de winter. Je zult zien dat wanneer de winter op zijn einde loopt en we langzaam naar de lente kruipen, deze nog soort steeds fier overeind staat. Met die reden knip ik hem altijd zo laat mogelijk af (februari/maar). Het doet toch altijd een beetje pijn om er weer afscheid te nemen...
Dit is een cultivar van de Amerikaanse kweker Roy Diblik, die tevens zijn kwekerij heeft vernoemend naar deze plant.
NR 15 HAKONECHLOA MACRA
Hakonechloa macra is een Japans siergrasje dat het het beste doet in de halfschaduw. In de herfst veranderen de lichtgroene bladeren langzaam naar de kleur oranje, die heel lang mooi blijft. In de late zomer verschijnen fijne, luchtige bloempluimen die aanvankelijk groen zijn en net als de bladeren een lichtbruine tint krijgen. De bloei is eigenlijk heel subtiel en niet echt de belangrijkste sierwaarde. Het grasje zelf heeft een wat watervalachtige groei, waardoor de plant een dynamische uitstraling heeft en heel mooi in grote bloempot staan. Op de linkerfoto is een voorbeeld te zien. Dit is jaar 1. Het zal komende jaren nog voller uitgroeien. Ik zou niet zonder kunnen.
Dat was hem dan weer! De top 15 meest waardevolle vaste planten en siergrassen voor in je wintertuin. Ik hoop een mooie selectie waar jullie de tuin ook kunnen omtoveren tot winterwonderland, want ja, dat is het met de juiste planten echt.
Voor vragen of andere dingen, laat een comment achter :)
Liefs,
Linda
Comments